Ondanks de cruciale rol van groene waterstof in de transitie naar een fossielvrije economie, vormen de hoge elektriciteitsprijzen een flinke belemmering. Dit maakt Nederlandse waterstof twee keer zo duur als elders in Europa, wat het risico verhoogt dat producenten en afnemers naar het buitenland vertrekken. ISPT maakt enkele kanttekeningen bij dit negatieve scenario. Immers, decennia geleden hebben we met de Deltawerken de wereld ook al laten zien dat wij zo’n enorme klus best kunnen klaren in dit land. Dat moet met de opbouw van een waterstofeconomie ook lukken.
Op 7 mei 2024 kopte het Financieele Dagblad (FD) dat Nederland zijn waterstofpositie door de vingers laat glippen. Nederland miste recent de boot bij Europese subsidies voor waterstofprojecten, deels vanwege de dubbel zo hoge productiekosten van groene waterstof in vergelijking met andere landen. Om het bedrijfsleven financieel te ondersteunen om te verduurzamen, gaf demissionair klimaatminister Rob Jetten (D66) vervolgens aan dat prijs van waterstof uit Nederland naar beneden moet en dat het kabinet kijkt of lagere netwerktarieven voor bedrijven een oplossing kunnen zijn.
Focus liever op de voordelen
Tjeerd Jongsma, directeur van het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) in Amersfoort, maakt enkele kanttekeningen: “De waterstoftransitie in Europa is nog geen gelopen race. We staan nog maar aan de vooravond van dit hele proces dat nog jaren gaat duren. We moeten ons in deze fase niet laten ontmoedigen door de focus te leggen op mogelijke nadelen. Onze aandacht en inzet moeten juist gaan naar de concurrentievoordeel, naar optimale condities voor vruchtbare samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven en sterke troefkaarten zoals de geografische positie van Nederland. Die focus kan ons helpen de startpositie en kansen op de internationale waterstofmarkt stap-voor-stap verder uit te bouwen.”
Nederland heeft plenty troefkaarten om koploper te worden in Europese waterstofstrategie
Tjeerd Jongsma, directeur ISPT
Investeringskosten domineren bij groene waterstofproductie
Voor een robuuste, concurrerende business case voor een groene waterstoffabriek zijn 3 zaken bepalend:
- De kapitaalkosten voor de benodigde investeringen
- De operationele kosten zoals bijvoorbeeld de elektriciteitskosten voor elektrolyse
- De afzetkansen voor groene waterstof bij de lokale energie-intensieve procesindustrie
Jongsma: “Als we het over de relatief hogere kosten van groene stroom in Nederland hebben, valt op dat de prijs van groene elektriciteit (ca. 5 cent per kWh) – hoewel belangrijk voor een investeringsbeslissing – minder bijdraagt aan het totale kostenplaatje van 12 euro voor de productie van 1 kg groene waterstof dan de investeringskosten. De CapEx drukt dus zwaarder door dan OPEX. Zo bouwt Shell de grootste waterstoffabriek van Europa in Rotterdam (200MW) met een investeringsbedrag van 1 miljard euro.”
Nederland heeft 2x zoveel wind als Marokko zon heeft
“Natuurlijk zijn er plaatsen op de wereld zoals Spanje, Marokko en Saudi-Arabië waar met overvloedige zonne-energie relatief goedkoop groene waterstof kan worden gemaakt. Maar onderschat niet onze windparken op zee en het potentieel aan groene stroom voor de waterstofeconomie. In de nacht schijnt er geen zon, maar dan waait het wel en dus gaat de energieopwekking gewoon door. In Nederland hebben we gemiddeld 860 effectieve uren voor opwekking van zonnestroom (ook wel vollast-uren genoemd), in het Midden-Oosten zit je gemiddeld op 2.000 vollast-uren per jaar. Maar een 1 MW windmolen van een windpark op zee voor de kust van Zeeland kent gemiddeld 3.500 effectieve uren van energieopwekking per jaar. Het waait hier vaak, dag en nacht. Dat noem ik een troefkaart of concurrentievoordeel: we kunnen hier bijna 2x zoveel groene waterstof produceren met wind dan met solar in Marokko.”
Kortom: er is meer dan alleen de prijs van groene elektriciteit
En dan hebben we nog de afzetkansen voor groene waterstof. Nederland heeft volop kansen dankzij onze geografische positie aan de Noordzee, onze zeehavens, de grote bevaarbare Europese rivieren en logistieke verbindingen met het Europese achterland. Wij kunnen een goot deel van het Europese achterland voorzien van groene waterstof en daarmee absolute koploper zijn in het aanjagen van de circulaire economie. Bedrijven houden bij hun vestigingsbesluit rekening met veel meer zaken dan alleen de prijs van groene elektriciteit.
Van de Deltawerken naar waterstof: Nederlands volgende grote uitdaging
Het komt nu aan op visie, leiderschap, vruchtbare, multidisciplinaire samenwerking en langetermijn afspraken die zekerheid bieden aan producenten, afnemers en financiers die de waterstoftransitie samen moeten gaan realiseren. Decennia geleden hebben we met de Deltawerken de wereld al laten zien dat we zo’n majeure, zeer uitdagende en kostbare klus kunnen klaren in dit land. Dat moet met de opbouw van een klimaatvriendelijke waterstofeconomie de komende jaren ook lukken.”
Ook interessant om te lezen
Over ISPT
ISPT is een non-profit organisatie die samenwerkt met ruim 150 partners (van gevestigde orde tot startups, scaleups en kennisinstellingen) aan de transitie naar een circulaire en CO2-neutrale procesindustrie. Het verduurzamen van de industrie is zo complex geworden, dat bedrijven het niet langer alleen kunnen. Je kunt als bedrijf alles wel zo circulair mogelijk ontwerpen, maar het systeem werkt pas écht goed als iedereen op dezelfde manier werkt: je toeleveranciers, je afnemers en andere partijen in de keten. Daar komt ISPT om de hoek kijken.
Als onafhankelijke partij kijken we over de ketens heen en faciliteren we een veilige omgeving waarin bedrijven kunnen samenwerken. We bundelen vragen vanuit de industrie in thematische programma’s, zoals waterstof, plastics of warmte, en koppelen op die manier organisaties aan elkaar. Vervolgens bekijken we deelvragen en -oplossingen, op basis waarvan we projecten initiëren en financiering zoeken. Zo zorgen we ervoor dat de transitie(s) in een versnelling komen.
Wil je weten wat we voor jou kunnen betekenen? Abonneer je op onze nieuwsbrief, word lid van onze community op LinkedIn of neem contact op met ons team.