Materialentransitie: welke keuzes zijn nodig? (podcast)

In de tweede aflevering van onze podcast “Zo gemakkelijk verduurzamen we (niet)” gaat host Irene ten Dam in gesprek met Peter Arnoldy, auteur van De Materialentransitie, en Kees Biesheuvel, directeur bij ISPT Brains. Samen duiken ze in de uitdagingen en kansen van de materiaaltransitie, een essentiële stap op weg naar een duurzame toekomst.

Duurzaamheid klinkt vanzelfsprekend, maar achter de groene ambities schuilt een complex proces van keuzes en kansen. In de 4-delige podcastserie van ISPT ‘Zo gemakkelijk verduurzamen we (niet)’ gaan we in gesprek met toonaangevende experts over de uitdagingen en oplossingen waarmee de Nederlandse industrie wordt geconfronteerd op weg naar een circulaire, klimaatneutrale toekomst.

Van lineair naar circulair: een systeemverandering

De materiaaltransitie draait om de verschuiving van een lineaire economie – waarin grondstoffen worden gewonnen, gebruikt en weggegooid – naar een circulaire economie. Dit betekent hergebruik van grondstoffen en het vermijden van afval. Onze gasten bespreken hoe bestaande industriële installaties kunnen worden aangepast om met groene grondstoffen te werken, en hoe de hoge energie-intensiteit van recycling een knelpunt vormt dat om slimme oplossingen vraagt.

Hoe kan de industrie bijdragen aan de circulaire economie?

Bestaande industrieën kunnen op verschillende manieren bijdragen aan de circulaire economie. Peter Arnoldy en Kees Biesheuvel benadrukken met name de volgende mogelijkheden:

• Hergebruik van bestaande installaties: In plaats van nieuwe fabrieken te bouwen, kunnen bestaande installaties worden aangepast om te werken met groene of gerecyclede grondstoffen. Dit is niet alleen kosteneffectief, maar versnelt ook de transitie naar een circulaire economie. Een goed voorbeeld hiervan is het ombouwen van een kraker om te draaien op bio-ethanol of plantaardige olie.
• Focus op bestaande producten: De nadruk moet liggen op het circulair maken van de productie van producten die al bestaan. Hierdoor kan de industrie sneller impact maken.
• Stimulering van recycling: Industrieën kunnen investeren in technologieën die mechanische en chemische recycling van materialen zoals polyester mogelijk maken. Het combineren van deze twee recyclingmethoden kan leiden tot hoogwaardige gerecyclede materialen.
• Inzicht en samenwerking: Instituten zoals ISPT spelen een belangrijke rol in het creëren van inzicht in materiaalstromen en het samenbrengen van verschillende partijen in de keten.

De kracht van groene grondstoffen

Groene grondstoffen spelen een essentiële rol in de materialentransitie. In plaats van fossiele grondstoffen worden deze gewonnen uit hernieuwbare bronnen zoals bio-ethanol en plantaardige olie. Ze bieden diverse voordelen:

• Vermindering van CO₂-uitstoot: Groene grondstoffen recyclen CO₂ in plaats van deze toe te voegen aan de atmosfeer.
• Snelle impact: Bestaande installaties kunnen relatief eenvoudig worden omgebouwd om met groene grondstoffen te werken.
• Behoud van bestaande processen: Er zijn geen nieuwe producten of processen nodig, wat tijd en kosten bespaart.

Toch brengen groene grondstoffen uitdagingen met zich mee, zoals concurrentie met voedselproductie en de noodzaak tot schaalvergroting. Hierin speelt ISPT een aanjagende rol door samenwerkingen te faciliteren en innovatieve oplossingen te ontwikkelen, zoals de elektrificatie van het kraakproces.

De materiaaltransitie raakt aan de kern van onze economie en vraagt om innovatieve technologieën én gedragsverandering

Peter Arnoldy

Samenwerking als sleutel tot succes

Polyester en PET worden genoemd als concrete voorbeelden van waar samenwerking essentieel is. Recyclingketens moeten worden gesloten, en de overheid kan dit stimuleren met regelgeving en financiële prikkels. Peter Arnoldy en Kees Biesheuvel benadrukken dat de transitie naar een circulaire economie complex is, maar dat het nemen van concrete stappen noodzakelijk is. Zij stellen dat een circulaire economie niet zonder obstakels is, maar ook dat uitstel geen optie is. Overheidsbeleid, technologische vooruitgang en gedragsverandering zijn de pijlers die samen de transitie kunnen versnellen.

Degrowth: een nieuwe visie op productie?

Tot slot werpt de vaste tafelgast (en spreekbuis namens de jonge generatie) Noor van den Berg een prikkelende vraag op: moeten we niet nadenken over het terugschroeven van de schaal van productie, oftewel degrowth? Door consumptie en productie anders in te richten, kunnen we de druk op grondstoffen en biodiversiteit verminderen.