Hoe kunnen we opschalen voor een duurzame voedselketen? (podcast)

In de derde aflevering van de ISPT-podcast “Zo gemakkelijk verduurzamen we (niet)” duiken we in de uitdagingen en oplossingen voor de Nederlandse landbouwtransitie. Samen met Marjan Minnesma (Urgenda) en Frans Keurentjes (boer en voorzitter van de Raad van Toezicht van het succesvolle landbouwprogramma Fascinating) bespreken we de weg naar een duurzaam en circulair landbouwsysteem dat natuur, economie en gezond voedsel in balans brengt.

De aflevering opent met een inspirerende column van Noor van den Berg. Ze schetst een toekomst waarin Nederlandse boerderijen innovatieve schakels zijn in lokale kringlopen. “In 2050 zijn landbouw en natuur in balans,” stelt Noor. “Plantaardige eiwitten vormen de basis van ons dieet, en reststromen worden benut als waardevolle grondstoffen.”

Regeneratieve landbouw en circulariteit

Marjan Minnesma sluit zich daarbij aan: “Met een nieuwe balans tussen dierlijke en plantaardige eiwitten kunnen we Nederland voeden én ruimte creëren voor biobased materialen zoals hennep en olifantengras.” Ze pleit voor financiële prikkels zoals het €1000-per-hectare-initiatief van Urgenda om boeren te ondersteunen in deze overgang.

Frans Keurentjes deelt hoe programma’s zoals Fascinating bijdragen aan een duurzame landbouw. Dit initiatief richt zich op regeneratieve teelt, reststroomverwaarding en een gezonder voedingspatroon. “Samenwerking binnen de hele keten – van boer tot consument – is cruciaal,” benadrukt Frans.

Hoe kunnen innovatieve technologieën worden opgeschaald?

Zowel Marjan Minnesma als Frans Keurentjes benadrukken dat opschaling een cruciale stap is in de landbouwtransitie. Belangrijke elementen die ze benoemen zijn:

1. Beginnen met pilotprojecten
   Marjan legt uit hoe kleine initiatieven, zoals het aanbieden van kruidenrijk grasland, aantonen dat innovatieve methoden werken. Door deze projecten op lokaal niveau te starten en succesverhalen te creëren, ontstaat een basis voor bredere acceptatie en toepassing.
2. Samenwerking binnen ketens
   Frans benadrukt dat opschaling alleen mogelijk is als alle partijen in de keten betrokken zijn. Dit betekent samenwerking tussen boeren, verwerkers, beleidsmakers en consumenten om de vraag naar duurzame producten te stimuleren en de adoptie van technologieën te vergemakkelijken.
3. Duidelijk beleid en financiële prikkels
   Marjan stelt dat financiële prikkels, zoals het €1000-per-hectare-initiatief, boeren helpen de eerste stappen te zetten. Dit kan worden uitgebreid door overheden en organisaties die investeren in verdere uitrol van technologieën zoals regeneratieve landbouw en circulaire productieprocessen.
4. Beleidsmatige keuzes
   Beiden zijn het eens dat overheidsbeleid een sleutelrol speelt. Zonder duidelijke regels en doelen blijft opschaling gefragmenteerd. Een geregisseerde aanpak kan versnipperde initiatieven samenbrengen tot een samenhangend geheel dat opschaling stimuleert.

Als we de spelregels niet veranderen, blijft de uitkomst hetzelfde

Frans Keurentjes – Fascinating

Een economisch én ecologisch veerkrachtig landbouwsysteem

Tot slot stelt de vaste tafelgast (en spreekbuis namens de jonge generatie) Noor van den Berg deze vraag: “Als we écht een duurzame landbouw willen, welke concrete beleidsoverwegingen zijn er voor de overheid om die overgang te sturen? Hoe gaan we de overgang naar meer plantaardig, meer biobased materialen en minder gif stimuleren – bijvoorbeeld door normering of beprijzing?”

Als antwoord hierop benadrukken zowel Marjan Minnesma als Frans Keurentjes het belang van duidelijke spelregels en financiële prikkels. Marjan wijst op maatregelen zoals normering, bijvoorbeeld het instellen van een maximumaantal dieren per hectare, en het belonen van duurzame landbouwpraktijken via subsidies. Frans vult aan dat supermarkten, zoals Albert Heijn, al beweging maken richting meer plantaardige eiwitten, wat andere partijen in de keten kan inspireren.

Beiden benadrukken dat samenwerking essentieel is. Door boeren, beleidsmakers, consumenten en ketens samen te brengen, kunnen duurzame keuzes toegankelijker en aantrekkelijker worden gemaakt. Frans sluit af met een duidelijke boodschap: “Als we de spelregels niet veranderen, blijft de uitkomst hetzelfde. Het is tijd om samen nieuwe normen te stellen en actie te ondernemen.”