Hoe ziet de toekomst van een duurzame industriesector er in Nederland uit? Die vraag stond centraal tijdens de jaarlijkse conferentie van het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT), dit jaar in samenwerking met Groningen Seaports, Chemie Park Delfzijl en de provincie Groningen. Meer dan 150 professionals uit de industrie kwamen in Forum Groningen bijeen voor het met durf en fantasie bedenken van inspirerende projecten ter realisatie van een groene chemie- en industriesector.
“Ik vind het mooi om te zien dat je eigenlijk op veel plekken al consensus ziet,” opent ISPT-directeur Tjeerd Jongsma de conferentie. “We moeten als één grote familie optreden en allemaal werken aan de industrie van de toekomst.”
Bij binnenkomst in het Forum worden de bezoekers meteen uitgedaagd: vijf krantenkoppen van het afgelopen half jaar hangen centraal in de ruimte. De gasten kunnen bij binnenkomst op de krantenkop stemmen die bij hen de meeste zorgen opwekt. Deze interactieve opening vormt het startpunt voor gesprekken bij het innovatieplein, waar startups en bedrijven hun innovaties tonen en is tegelijkertijd het startschot van de dag: hoe draaien we deze actuele krantenkoppen om naar positieve toekomstmuziek?
Op het innovatieplein staan tien bedrijven. Nieuwe innovaties van bio-afbreekbaar plastic tot energieopslag in water, of technieken om zoetwatergebruik in industriële processen te reduceren. Ook staan hier twee van de drie finalisten van de TKI Industry Innovators Award 2025, die later op de dag hun oplossing mogen pitchen bij de deelnemers aan deze conferentie.
Welkom in de provincie
Na het openingswoord van dagvoorzitter Peter Melis, worden de deelnemers in de plenaire zaal welkom geheten door Commissaris van de Koning in Groningen, René Paas. “In een gebouw dat, net als de provincie misschien, modern, opvallend en misschien een beetje controversieel is”, zegt hij met een glimlach. Paas refereert aan de bewogen geschiedenis van de industrie in de regio, en stelt dat de vanzelfsprekendheid van een industriële sector op meerdere vlakken wordt uitgedaagd. “Om dat nieuwe schwung te geven, heb je hoop en inspiratie nodig van mensen met lef en nuchtere innovatiekracht”. Juist in die combinatie schuilt volgens hem de kracht van Noord-Nederland. Lees hier zijn hele speech terug.
Gesprek Cas König en Tjeerd Jongsma
Voor Cas König is het een bijzondere dag, want het is zijn laatste als CEO van Groningen Seaports. Samen met Tjeerd Jongsma, directeur van ISPT, blikt hij terug én vooruit aan de hand van de eerder getoonde krantenkoppen. Eén van de thema’s is de hoge energieprijs die in Nederland wordt betaald. “Dat drukt op de wil om in deze regio verder te willen investeren. En als die investeringen eenmaal weggaan, komen ze niet meer terug”, waarschuwt König. Dit vormt een urgente uitdaging.
Dagvoorzitter Melis grijpt het vertrek van König aan voor een luchtige noot: er is immers een vacature ontstaan om de groene toekomst van Groningen Seaports verder vorm te geven. Het publiek wordt gevraagd mee te denken: wat is volgens hen essentieel voor de duurzame industrie van de toekomst?
Meer groene energie, dat plaatselijk en betaalbaar opgewekt én verbruikt kan worden, oppert een deelnemer. Ook het verminderen van bureaucratische rompslomp krijgt veel bijval – het voorbeeld van de snelle aanleg van de drijvende LNG-terminal wordt meermaals genoemd. Jongsma concludeert: “De nieuwe economie volgt straks de infrastructuur die er is. Dáár moeten we nu in investeren. En misschien moeten we zelfs accepteren dat het af en toe misgaat – als dat de innovatiekracht vergroot.”
Toekomst van energieregio Groningen
De keynote speech van de dag is aan Willemien Terpstra, sinds maart 2024 CEO van Gasunie. Haar eerste jaar ervaarde ze met “gemengde gevoelens”. Terpstra: “Verschillende grote thema’s drukken op de sector, zoals hoge energieprijzen en geopolitieke onzekerheid. Maar het behouden van onze brede welvaart, kan alleen als we de industrie hier ook behouden.” Zij ziet dat onder meer gebeuren met behulp van Carbon Capture and Storage (CCS), om CO2-intensieve energieopwekking te kunnen compenseren, een stabiele invoer van waterstof, waar inmiddels de eerste contracten voor lopen, en verdere elektrificatie van de sector. De komende tien jaar zijn daar zeer bepalend voor, aldus de bewindsvrouw.
TKI Industry Innovators Awards 2025
Dan is het tijd voor een competitief element: de uitreiking van de TKI Industry Innovators Award 2025, door TKI Energie en Industrie. De prijs erkent baanbrekende innovaties binnen de industriële sector die bijdragen aan duurzaamheid en systeemverandering. De vierkoppige jury, bestaande uit Jacquelien Scherpen, rector magnificus Rijksuniversiteit Groningen, Thomas Stroes, commercieel directeur Brabetech, Kyra Weaver, investment manager Future Tech Ventures, en voorzitter Rob Kreiten, directeur TKI Energie en Industrie, had maar liefst 16 projecten om uit te kiezen. Drie finalisten krijgen elk drie minuten om hun baanbrekende idee te pitchen voor het publiek dat, zo wordt benadrukt, toch wel voor een belangrijk deel de industriële sector representeert. De winnaar wordt aan het einde van de dag bekendgemaakt.
SeaO2
CEO Ruben Brands legt uit hoe SeaO2 CO₂ direct uit zeewater onttrekt om klimaatverandering tegen te gaan. SeaO2 is op zoek naar partners uit industrie en wetenschap, maar ook naar klanten voor carbon credits, onderzoeksfinanciering en investeerders.
Gradyent
Business development director Ann Robbin presenteert het ‘Digital Twin Platform’, een real time digitale kopie van een warmtenet, dat helpt om deze slimmer en efficiënter te beheren. Met hun software kunnen energiestromen nauwkeuriger worden afgestemd op actuele behoeften, waardoor CO₂-uitstoot wordt verminderd.
ChainCraft
Hoofd R&D Maurice Oltheten, presenteert hun innovatieve fermentatietechnologie voor het winnen van bio-based chemiecomponenten uit voedselafval en andere organische reststromen. Zo draagt het door upcycling bij aan de transitie naar een circulaire bio-economie. Het heeft de ambitie via een nieuwe investeringsronde haar fabriek op te schalen voor de productie van 2 miljoen kilo vetzuren per jaar.
Break-outsessies: Toekomstthema’s onder leiding van experts
Na een korte pauze met een kleine opfrisser en wederom de kans om kort de professionals op het innovatieplein te spreken, verspreidden de deelnemers zich over vier break-outsessies. In kleinschalige setting gaan zij samen met experts de diepte in op thema’s die bepalend zijn voor de toekomst van een duurzame industrie. Door middel van korte pitches, open dialoog en kritische vragen wordt niet alleen actuele kennis gedeeld, maar ook verkend hoe opkomende technologieën en nieuwe samenwerkingen kunnen bijdragen aan de industrie van morgen.
Batterijen
In de sessie over batterijen schetsen drie experts – Moniek Tromp (RUG), Bart de Vries (RWE) en Gert Jan Jongerden (Exergy Energy) – onder leiding van moderator Irene ten Dam (ISPT) een scherp beeld van Nederland in de batterijwaardeketen. Nederland heeft kansen op het gebied van materialen zoals natrium, chloor en aluminium, innovatieve procestechnologie en integratie in het elektriciteitsnet. Het in Nederland overvloedig aanwezige natrium – zoals in Groningen –, in tegenstelling tot lithium, biedt ons mooie kansen. De ambitie om natriumbatterijen te ontwikkelen als kostenefficiënter alternatief voor lithium-ion batterijen, met minimaal vergelijkbare prestaties. Ook vanuit geopolitiek oogpunt een goed idee. Voorwaarden hiervoor zijn onder meer de ontwikkeling en opschaling van productiemiddelen en bijbehorende procestechnologie voor batterijchemicaliën en andere cel componenten. Batterijen kunnen succesvol worden toepast voor netstabilisatie en dag-tot-dag opslag. De business case van batterijen als onderdeel van een systeeminvestering wordt hierdoor aantrekkelijker.
Directe en indirecte elektrificatie
Tijdens de sessie over directe en indirecte elektrificatie denken deelnemers onder leiding van dagvoorzitter Peter Melis samen met experts Carol Xiao (ISPT), Annita Westenbroek (ISPT/KVNP) en Marcel Galjee (HyCC) na over de rol van elektrificatie in het terugdringen van industriële CO₂-uitstoot. Zowel directe aanpassingen in processen als indirecte routes – zoals waterstof en ammoniak – komen aan bod. De sessie benadrukt dat elektrificatie meer vraagt dan technologie alleen: systeemdenken, infrastructuur en schaal zijn cruciale voorwaarden. Hoewel veel technologieën al beschikbaar zijn, vormen regie, regelgeving en investeringszekerheid nog vaak knelpunten.
Toekomstige koolstofketens
Onder begeleiding van Geoffrey Schouten (ISPT) gaan deelnemers in gesprek met Dennis Mous (Groningen Seaports), Mark Breed (Teijin Aramid) en Ellis Huijsmans (Perpetual Next) over het opbouwen van duurzame koolstofketens. Zij presenteren onder andere micro-hubs voor Carbon Capture & Use, Repair & Return van aramides en de productie van bio-ethanol uit houtige reststromen. In een interactieve opzet zoeken deelnemers gezamenlijk naar verbindingen en kansen voor publieke en private samenwerking.
Elektrificatie in de voedselsector
Met drie experts – Peter de Jong (ISPT/NIZO), Erik Koops (AVEBE) en Klaas Vos (FrieslandCampina) – bespreken de deelnemers onder begeleiding van Peter de Jong, diverse droogtechnologieën op verschillende implementatiefases. Het is een energie-intensieve bewerking, waarbij door verduurzaming en elektrificatie veel energie kan worden bespaard. Naast fundamenteel onderzoek wordt er gekeken naar zeoliettechnologie. Deze is al een aantal jaren in ontwikkeling, maar krijgt mogelijkerwijs momentum door het ontwerp van een demonstratie unit en doorrekening binnen het Fascinating-programma. Belangrijk voor de verdere ontwikkeling van deze technologieën is doorzettingsvermogen concluderen de deelnemers – iets dat bij AVEBE en FrieslandCampina inmiddels vruchten afwerpt.
Uitreiking Innovators Award
Terug in de plenaire zaal, heeft de jury de tijd gehad om zich te buigen over de definitieve winnaar van de derde TKI Industry Innovators Award. Juryvoorzitter Rob Kreiten: “Met 16 inzendingen is het ons niet makkelijk gemaakt. Naar onze mening staan hier simpelweg drie winnaars. Desalniettemin waren we unaniem.” Dit jaar is de eer aan ChainCraft. “ChainCraft had het duidelijkste verhaal – zowel het probleem en de oplossing waren zeer tastbaar, en dat is in deze sector vaak een uitdaging. We waren als jury al enthousiast, maar we hoorden ook enthousiaste reacties uit de zaal. Tot slot was het feit dat dit met name een regionaletoepassing betreft, een grote plus”, aldus de voorzitter.
Het belangrijkste is toch dat mensen bij elkaar komen en ideeën uitwisselen. Het gaat echt om het sámen bouwen aan een nieuwe industrie. En ja: dat vraagt om durf. Dat heb ik vandaag veel gezien en dat inspireert.
Tjeerd Jongsma, ISPT
Hoe staat de groene industrie anno 2030 in de krant?
Gedurende de hele bijeenkomst is er een krachtige rode draad te volgen van vooruitkijken. De trends en ontwikkelingen die nu actueel zijn sporen aan tot reflectie, en de ontmoetingen en inspirerende mogelijkheden van de sector vormen een lonkend toekomstperspectief. Dit gedachte-experiment werd verder aangewakkerd tijdens de break-outs. Op basis van de uitkomsten van de vier break-outsessies zijn er nieuwe krantenkoppen ontwikkeld, die elk iets zeggen over de belangen én de wil om de transitie waar te maken als duurzame industrie en groene chemiesector.
